Στη σύγχρονη εποχή, το «swipe right» έχει ταυτιστεί με την αναζήτηση συντρόφου. Όμως η σχεδίαση πολλών εφαρμογών γνωριμιών δέχεται πλέον κριτική ότι καλλιεργεί καταναγκαστική χρήση και ενθαρρύνει «πλήρωσε-για-να-χρησιμοποιείς» μοντέλα. Την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, όπως ανέφερε το National Geographic, κατατέθηκε αγωγή κατά δημοφιλών πλατφορμών με τον ισχυρισμό ότι τα χαρακτηριστικά τους είναι «εθιστικά και παιχνιδοποιημένα». Η Match Group απέρριψε τις κατηγορίες ως αβάσιμες. Πέρα από τη νομική διάσταση, αξίζει να δούμε τι λένε οι ειδικοί για το πώς και γιατί «κολλάμε».
Δες επίσης: τα καλύτερα dating apps | 3 επικίνδυνες εφαρμογές στα κινητά
Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν κάνεις swipe;
Η αναμονή για το «τέλειο ταίρι» είναι ισχυρό κίνητρο. Ειδικοί όπως η βιολογική ανθρωπολόγος Helen Fisher επισημαίνουν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι επιρρεπής σε κύκλους ανταμοιβής όταν πρόκειται για έρωτα και επιβεβαίωση. Ο ψυχίατρος Elias Aboujaoude περιγράφει το χαμηλής προσπάθειας «like → match» ως απρόβλεπτη ανταμοιβή που πιθανότατα εμπλέκει τη ντοπαμίνη: μικρές, τυχαίες «νίκες» κρατούν τον χρήστη σε εγρήγορση και ενισχύουν την επανάληψη της συμπεριφοράς.
Το κενό γνώσης: λίγη διαφάνεια, λίγη έρευνα
Οι αλγόριθμοι συμβατότητας είναι ιδιόκτητοι και σπάνια αποκαλύπτονται, κάτι που δυσκολεύει την ανεξάρτητη έρευνα. Η καθηγήτρια Amie Gordon σημειώνει ότι η ακριβής πρόβλεψη συμβατότητας παραμένει «άλυτο μυστήριο». Εκπρόσωποι της βιομηχανίας έχουν αναφέρει στοιχεία όπως προφίλ γούστου και ευρετικούς αλγόριθμους (π.χ. Gale-Shapley για προτάσεις), αλλά χωρίς επαρκή πρόσβαση στα δεδομένα, η επιστήμη βαδίζει με ελλείψεις.
Υπάρχει «σχεδιασμός για εθισμό»;
Όπως στα κοινωνικά δίκτυα, ο εμπορικός στόχος είναι η διατήρηση προσοχής. Η δρ Kathryn Coduto τονίζει ότι οι πλατφόρμες είναι επιχειρήσεις και επιδιώκουν ωφέλεια από την παραμονή χρηστών. Από την άλλη, εταιρείες όπως η Match Group υποστηρίζουν ότι ο στόχος είναι να «βγάζουν τους χρήστες από το app» μέσω επιτυχημένων γνωριμιών. Η αλήθεια πιθανόν βρίσκεται κάπου στη μέση: διασκεδαστικό swipe, απρόβλεπτες ανταμοιβές και ειδοποιήσεις μπορούν να ενισχύσουν τη χρήση ακόμα κι αν αυτό δεν είναι ξεκάθαρα ο δηλωμένος σκοπός.
Εθισμός ή κακή ψηφιακή υγιεινή;
Δεν υπάρχει επίσημη διάγνωση «εθισμού στα dating apps». Όμως, καταγράφονται μοτίβα όπως καταναγκαστικός έλεγχος, FOMO, διαταραχή ύπνου, πτώση διάθεσης, ιδίως σε άτομα με μοναξιά ή κοινωνικό άγχος. Ο καθηγητής Michael Rosenfeld υπενθυμίζει ότι οι εφαρμογές συνεισφέρουν σε εκατομμύρια νέες σχέσεις ετησίως — ταυτόχρονα, ο «κατακλυσμός επιλογών» μπορεί να αυξάνει την απογοήτευση και την αίσθηση αντικαταστασιμότητας.
Πρακτικός οδηγός: 10 τρόποι για υγιή χρήση
- Όρισε στόχο: π.χ. 3 ποιοτικές συζητήσεις/εβδομάδα αντί για 300 swipes.
- Χρονικά όρια: 2 «παράθυρα»/ημέρα (15–20′) & όχι πριν τον ύπνο.
- Απενεργοποίησε μη κρίσιμες ειδοποιήσεις / vibes.
- Μικρό funnel: από chat σε voice/video σε σύντομο καφέ. Μη μένεις μήνες in-app.
- Διαύγεια προφίλ: λίγες, καθαρές φωτογραφίες, ειλικρινές bio, σαφή όρια.
- Digital breaks: 1–2 εβδομάδες παύση όταν νιώθεις κόπωση.
- Single-tasking: όχι ταυτόχρονα scrolling + messaging + άλλες πλατφόρμες.
- Ανθεκτικότητα στην απόρριψη: κράτα ημερολόγιο προόδου, όχι «αξία=matches».
- Ασφάλεια: δημόσιοι χώροι, κοινοποίηση τοποθεσίας σε φίλο, όχι υπερβολικά προσωπικά στοιχεία.
- Ζήτησε βοήθεια αν βλέπεις απώλεια ελέγχου ή επίπτωση σε ύπνο/δουλειά/διάθεση.
Συμπέρασμα
Τα dating apps μπορούν να είναι χρήσιμα εργαλεία σύνδεσης, αλλά ο συνδυασμός παιχνιδοποίησης και απρόβλεπτων ανταμοιβών ευνοεί την υπερβολή. Με συνειδητή χρήση, σαφή όρια και γρήγορη μετάβαση σε offline γνωριμίες, μεγιστοποιείς τα οφέλη και μειώνεις τους κινδύνους.
Πηγή αναφορών & περαιτέρω ανάγνωση: National Geographic