Ο υδράργυρος δεν είναι «ένα υγρό σαν όλα τα άλλα»
Σε πολλά σπίτια υπάρχουν ακόμα παλιά κλασικά θερμόμετρα με υδράργυρο, εκείνο το ασημί «υγρό μέταλλο» μέσα στο λεπτό γυάλινο σωληνάκι. Όταν αυτά σπάνε, ο υδράργυρος χύνεται σε μικρές σφαιρίτσες στο πάτωμα και η πρώτη αντίδραση είναι πανικός: «Τι κάνω τώρα; Είναι επικίνδυνο; Να σκουπίσω; Να σκουπίσω με ηλεκτρική;».
Ο στοιχειακός υδράργυρος είναι τοξικός, ειδικά αν παραμένει στον χώρο και εξατμίζεται, γι’ αυτό είναι σημαντικό να ξέρεις τι πρέπει να κάνεις αμέσως και – ακόμη πιο σημαντικό – τι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να κάνεις.
Τα καλά νέα είναι ότι μια μικρή ποσότητα υδραργύρου από οικιακό θερμόμετρο μπορεί να μαζευτεί με ασφάλεια, αν ακολουθήσεις σωστά βήματα: απομόνωση του χώρου, καλός αερισμός, χρήση γαντιών και προσεκτική συλλογή των μικρών «μπιλιών» υδραργύρου χωρίς σκούπες και ηλεκτρικές.
Στον οδηγό αυτό θα δούμε αναλυτικά πώς να χειριστείς ένα σπασμένο θερμόμετρο, πώς να μαζέψεις τον υδράργυρο από το πάτωμα, ποια υλικά μπορείς να χρησιμοποιήσεις, πώς να πετάξεις σωστά τα απόβλητα και πότε πρέπει να καλέσεις ειδική υπηρεσία ή τον Δήμο.
Δείτε ακόμα: Θερμόμετρο Οινοπνεύματος: Τι είναι, πού χρησιμοποιείται & πώς κατασκευάζεται
Πώς να μαζέψεις με ασφάλεια τον υδράργυρο από θερμόμετρο που έσπασε
Ηρέμησε, απομάκρυνε ανθρώπους & κατοικίδια, αέρισε τον χώρο
Μόλις συνειδητοποιήσεις ότι έσπασε θερμόμετρο με υδράργυρο, το πρώτο σου μέλημα δεν είναι να τρέξεις με τη σφουγγαρίστρα αλλά να περιορίσεις την έκθεση. Κλείσε την πόρτα του δωματίου ώστε να μη μπουν παιδιά και κατοικίδια και άνοιξε παράθυρα για να αεριστεί καλά ο χώρος. Αν υπάρχει κλιματιστικό ή ανεμιστήρας που κυκλοφορεί τον αέρα μέσα στο δωμάτιο, κλείσ’ τον – θέλεις να βγουν οι ατμοί προς τα έξω, όχι να διασκορπιστούν παντού.
Εσύ ο ίδιος καλό είναι να φορέσεις γάντια (ιδανικά μιας χρήσης) και, αν έχεις, μια απλή χειρουργική μάσκα ή μάσκα υψηλότερης προστασίας. Η ποσότητα σε ένα οικιακό θερμόμετρο είναι μικρή, αλλά οι σωστές προφυλάξεις μειώνουν ακόμη περισσότερο τον κίνδυνο.
Εντόπισε τον υδράργυρο: Οι μικρές ασημί «μπίλιες» στο πάτωμα
Ο υδράργυρος, όταν χυθεί, δεν απλώνεται ως «λακκούβα» υγρού όπως το νερό. Σπάει σε πολλές μικρές σφαιρικές σταγονίτσες που κυλούν εύκολα σε ρωγμές, γωνίες, κάτω από έπιπλα ή σε χαραμάδες. Χρησιμοποίησε έναν φακό ή ένα κινητό με έντονο φως και έλεγξε σχολαστικά:
– γύρω από το σημείο που έσπασε το θερμόμετρο,
– κάτω από καλοριφέρ, έπιπλα και σοβατεπί,
– μέσα σε πιθανά κενά στο πάτωμα (π.χ. παλιά πατώματα, πλακάκια με αρμούς).
Αν ο υδράργυρος έπεσε σε χαλί ή σε ύφασμα, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα, γιατί οι μικρές σταγόνες μπορεί να μπουν βαθιά στις ίνες. Σε αυτή την περίπτωση, συνήθως το ασφαλέστερο είναι να αφαιρέσεις και να πετάξεις το κομμάτι του χαλιού ή το αντικείμενο, σαν επικίνδυνο απόβλητο, παρά να προσπαθήσεις να το καθαρίσεις μόνος σου.
Τι ΔΕΝ πρέπει να κάνεις σε καμία περίπτωση
Πριν δούμε πώς να μαζέψεις τον υδράργυρο, είναι κρίσιμο να ξέρεις τι είναι απολύτως λάθος:
Μην χρησιμοποιήσεις ηλεκτρική σκούπα: η θερμότητα της σκούπας βοηθά τον υδράργυρο να εξατμιστεί πιο γρήγορα και διασκορπίζει τα σταγονίδια και τους ατμούς στον αέρα, επιβαρύνοντας όλον τον χώρο.
Μην χρησιμοποιήσεις σκούπα/φαράσι: θα σπάσουν οι σταγόνες σε ακόμη μικρότερα κομμάτια και θα απλωθούν περισσότερο.
Μην πετάς τον υδράργυρο στην αποχέτευση ή στον νεροχύτη, γιατί μπορεί να ρυπάνει το σύστημα αποχέτευσης και το περιβάλλον.
Μην σκουπίζεις με σφουγγαρίστρα ή πανί – απλά θα απλώσεις τον υδράργυρο σε μεγαλύτερη επιφάνεια.
Μην αφήσεις τον χώρο χωρίς επίβλεψη αν υπάρχουν παιδιά ή ζώα στο σπίτι, μέχρι να τελειώσεις τον καθαρισμό.
Αντίθετα με ό,τι μπορεί να σκεφτείς αυθόρμητα, ο υδράργυρος θέλει υπομονετικό, στοχευμένο μάζεμα, όχι βιαστικές κινήσεις.
Πώς να μαζέψεις τον υδράργυρο από σκληρές επιφάνειες (πλακάκια, ξύλο, πάγκος)
Αφού έχεις αερίσει τον χώρο και εντοπίσει τα σφαιρίδια του υδραργύρου, ήρθε η ώρα να τα μαζέψεις. Ιδανικά, όλα αυτά θα τα κάνεις φορώντας γάντια μιας χρήσης.
Μάζεψε τα μεγαλύτερα κομμάτια γυαλιού από το θερμόμετρο με προσοχή και βάλε τα αμέσως σε ένα γυάλινο βάζο με καπάκι ή σε διπλή σακούλα με φερμουάρ (zip).
Για τις μικρές μπίλιες υδραργύρου, χρησιμοποίησε ένα κομμάτι χαρτόνι ή σκληρό χαρτί (π.χ. από κουτί) σαν «σπάτουλα». Σπρώξε απαλά τις σταγόνες ώστε να ενωθούν σε μεγαλύτερα σφαιρίδια.
Όταν συγκεντρώσεις μια ποσότητα, χρησιμοποίησε κολλητική ταινία (μονωτική, χαρτοταινία ή απλή διαφανή) για να «πιάσεις» τα μικρά σφαιρίδια από το πάτωμα. Κολλάς–ξεκολλάς απαλά στην επιφάνεια όπου βλέπεις υδράργυρο.
Όλες τις λωρίδες ταινίας, μαζί με το χαρτονάκι, τα γάντια και τυχόν χαρτιά που χρησιμοποίησες, τοποθέτησέ τα μέσα στο ίδιο σφραγιζόμενο δοχείο ή σε διπλή γερή σακούλα.
Αν έχεις διαθέσιμη σύριγγα χωρίς βελόνα ή σταγονόμετρο, μπορείς να ρουφήξεις μερικές μεγαλύτερες σταγόνες υδραργύρου και να τις αδειάσεις προσεκτικά μέσα στο βάζο.
Στόχος σου είναι να μην αφήσεις ορατά σφαιρίδια πάνω στην επιφάνεια. Αν χρειαστεί, επανάλαβε τον έλεγχο με φακό σε χαμηλό φωτισμό – ο υδράργυρος γυαλίζει και έτσι τον εντοπίζεις πιο εύκολα.
Δείτε ακόμα: Τα 8 must μυστικά για να ρίξεις τον πυρετό με φυσικό τρόπο
Τι κάνεις μετά τον καθαρισμό – Αερισμός και ασφαλής απόρριψη
Αφού τελειώσεις με τη συλλογή, κλείσε καλά το βάζο ή τη σακούλα με τα υπολείμματα του υδραργύρου, τα γυαλιά και τα υλικά καθαρισμού. Σημείωσε απ’ έξω ότι περιέχει υδράργυρο/σπασμένο θερμόμετρο. Μην το πετάξεις στα κοινά σκουπίδια.
Το σωστό είναι να επικοινωνήσεις με:
τον Δήμο ή την αρμόδια υπηρεσία καθαριότητας,
ή ένα εξειδικευμένο κέντρο διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων (όπου υπάρχει),
και να ρωτήσεις πού μπορείς να παραδώσεις υλικό με υδράργυρο. Σε πολλές περιοχές υπάρχουν συγκεκριμένα σημεία για μπαταρίες, ηλεκτρονικές συσκευές και τοξικά απόβλητα.
Στον χώρο όπου έγινε το ατύχημα, συνέχισε τον έντονο αερισμό για αρκετές ώρες, αφήνοντας τα παράθυρα όσο περισσότερο μπορείς ανοιχτά. Μόλις τελειώσεις τον καθαρισμό και πετάξεις τα γάντια, πλύνε καλά τα χέρια σου με σαπούνι και νερό.
Αν έπεσε υδράργυρος σε χαλί, υφάσματα ή δύσκολα σημεία
Αν ο υδράργυρος χύθηκε σε χαλί, μοκέτα, στρώμα ή σε σημείο με πολλές χαραμάδες, η ασφαλής διαχείριση είναι πιο απαιτητική. Σε αυτή την περίπτωση:
Προτίμησε, αν είναι πρακτικά δυνατό, να αφαιρέσεις το κομμάτι του χαλιού/μοκέτας που μολύνθηκε και να το πετάξεις ως επικίνδυνο απόβλητο, μαζί με τα υπόλοιπα υλικά.
Αν ο υδράργυρος έχει πέσει σε ξύλινα δάπεδα με ρωγμές ή σε σχισμές που δεν μπορείς να καθαρίσεις, είναι καλύτερο να ζητήσεις συμβουλή από ειδικό ή από την υπηρεσία περιβάλλοντος/υγιεινής της περιοχής σου.
Μην προσπαθήσεις να «σώσεις» με το ζόρι ένα αντικείμενο που έχει ποτιστεί με υδράργυρο – η πιθανότητα να μείνουν σφαιρίδια που θα εξατμίζονται αργά είναι μεγαλύτερη από την αξία του αντικειμένου.
Πώς να προστατευτείς στο μέλλον – Ώρα να αποχαιρετήσεις τα θερμόμετρα με υδράργυρο
Σήμερα, η χρήση υδραργύρου σε θερμόμετρα έχει περιοριστεί σε πολλές χώρες και πλέον κυκλοφορούν ηλεκτρονικά, ψηφιακά ή αλκοολούχα θερμόμετρα, χωρίς στοιχειακό υδράργυρο. Αν στο σπίτι σου υπάρχουν παλιά θερμόμετρα με υδράργυρο:
Σκέψου σοβαρά να τα αντικαταστήσεις με σύγχρονα, ασφαλέστερα θερμόμετρα.
Παράδωσέ τα σε σημείο συλλογής επικίνδυνων αποβλήτων (όπου υπάρχει) αντί να τα αφήνεις σε ένα συρτάρι να περιμένουν το επόμενο ατύχημα.
Έτσι προστατεύεις όχι μόνο τον εαυτό σου και την οικογένειά σου, αλλά και το περιβάλλον από μια περιττή πηγή ρύπανσης.
Δείτε ακόμα: Γρίπη πυρετός: Γιατί δεν πέφτει με τα αντιπυρετικά
Συχνές ερωτήσεις (FAQ)
1. Είναι πολύ επικίνδυνο αν έσπασε ένα θερμόμετρο με υδράργυρο;
Η ποσότητα υδραργύρου σε ένα οικιακό θερμόμετρο είναι μικρή, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ακίνδυνη. Αν τον μαζέψεις γρήγορα και σωστά, με καλό αερισμό και χωρίς σκούπα/σφουγγαρίστρα, μειώνεις σημαντικά τον κίνδυνο. Το πρόβλημα είναι κυρίως οι ατμοί υδραργύρου που μπορεί να εισπνέονται για ώρες ή μέρες αν ο υδράργυρος μείνει στο πάτωμα ή μπει σε ρωγμές.
2. Τι γίνεται αν πατήσω κατά λάθος πάνω στον υδράργυρο;
Αν πατήσεις πάνω σε σφαιρίδια υδραργύρου, μπορεί να τα μεταφέρεις σε άλλα σημεία του σπιτιού. Βγάλε αμέσως τα παπούτσια ή τις κάλτσες που ήρθαν σε επαφή με τον υδράργυρο, βάλε τα σε σακούλα και διαχειρίσου τα όπως τα άλλα υλικά καθαρισμού (σαν επικίνδυνο απόβλητο). Μη συνεχίσεις να κινείσαι μέσα στο σπίτι με τα ίδια παπούτσια.
3. Μπορώ να καθαρίσω μετά με σφουγγαρίστρα και απορρυπαντικό;
Αφού πρώτα έχεις μαζέψει όσο υδράργυρο βλέπεις με τις μεθόδους που περιγράψαμε (χαρτόνι, ταινία, σύριγγα κ.λπ.) και έχεις βεβαιωθεί ότι δεν υπάρχουν πια σφαιρίδια, μπορείς να καθαρίσεις το σημείο με ένα υγρό πανί και απορρυπαντικό. Το πανί που θα χρησιμοποιήσεις, όμως, να το πετάξεις στη σακούλα με τα υπόλοιπα υλικά και όχι να το ξαναχρησιμοποιήσεις.
4. Χρειάζεται να πάω σε γιατρό αν έσπασε θερμόμετρο στο σπίτι;
Αν απλά έσπασε το θερμόμετρο και ακολούθησες σωστά τα βήματα καθαρισμού, συνήθως δεν χρειάζεται. Αν όμως:
έμεινες για πολλή ώρα σε κλειστό χώρο με τον υδράργυρο στο πάτωμα,
νιώθεις έντονη αδιαθεσία, πονοκέφαλο, ζάλη ή έχεις άλλες ανησυχητικές ενοχλήσεις,
τότε είναι καλή ιδέα να επικοινωνήσεις με τον γιατρό σου ή με το Κέντρο Δηλητηριάσεων και να εξηγήσεις τι συνέβη.
Οι πληροφορίες αυτού του άρθρου έχουν ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν αντικαθιστούν την εξειδικευμένη συμβουλή από γιατρό, τοξικολόγο, οδοντίατρο, κέντρο δηλητηριάσεων ή αρμόδια υπηρεσία περιβάλλοντος/δημόσιας υγείας. Ο υδράργυρος είναι τοξική ουσία και κάθε συμβάν έκθεσης μπορεί να έχει ιδιαιτερότητες ανάλογα με τον χώρο, την ποσότητα, τον χρόνο έκθεσης και τα άτομα που εμπλέκονται (π.χ. παιδιά, έγκυες, άτομα με προβλήματα υγείας).
Αν έχεις αμφιβολίες για το αν καθάρισες σωστά τον χώρο, αν η ποσότητα υδραργύρου ήταν μεγάλη ή αν εμφανίζεις συμπτώματα που σε ανησυχούν, είναι σημαντικό να ζητήσεις άμεσα επαγγελματική βοήθεια από γιατρό ή/και τις αρμόδιες υπηρεσίες. Δεν πρέπει ποτέ να βασίζεσαι αποκλειστικά σε διαδικτυακές πληροφορίες για τη διαχείριση δυνητικά επικίνδυνων χημικών ουσιών.
