«Μπορείς να φτερνιστείς στον ύπνο σου;» είναι από εκείνες τις ερωτήσεις που είναι πολύ πιο διασκεδαστικό να τις κάνεις παρά να τις απαντήσεις. Κι αυτό γιατί η απάντηση είναι βαρετή: Όχι, δεν μπορείς.
Αλλά γιατί δεν μπορείς να φτερνιστείς στον ύπνο; Και γιατί φαίνεται πως το κάνουν ο/η σύντροφός σου, το παιδί σου ή ακόμη και ο σκύλος σας; Το clevelandclinic ρώτησε τον οικογενειακό γιατρό και ειδικό στη γενετική, Dr. Timothy Tramontana.
Δείτε Πώς ο κακός ύπνος συνδέεται με 172 ασθένειες;
Μπορείς να φτερνιστείς κατά τον ελαφρύ ύπνο;
Παρά όσα μπορεί να έχεις ακούσει, δεν είναι δυνατό να φτερνιστείς ενώ κοιμάσαι — ακόμη και στα πρώτα στάδια του ύπνου. Με απλά λόγια: Αν κοιμάσαι, το μέρος του εγκεφάλου που αντιλαμβάνεται αυτά τα ερεθίσματα κοιμάται κι αυτό.
«Το φτέρνισμα απαιτεί ένα συγκεκριμένο επίπεδο διέγερσης του φλοιού ή του εγκεφαλικού στελέχους», εξηγεί ο Dr. Tramontana. «Και αυτό το κατώφλι στην πραγματικότητα αυξάνεται τη νύχτα. Πρέπει να ξυπνήσεις για να φτερνιστείς — και αυτό ισχύει για παιδιά και ενήλικες».
Και, για να μην αναρωτιέσαι: Όχι, το να φτερνιστείς στον ύπνο σου δεν μπορεί να σε σκοτώσει… γιατί απλώς δεν συμβαίνει. Η ιστορία που άκουσες για την ξαδέρφη της αδερφής του φίλου σου είναι ακριβώς αυτό: μια ιστορία. Διασκεδαστική; Ναι! Αλλά δεν βασίζεται στην πραγματικότητα.
Τι προκαλεί φτέρνισμα τη νύχτα
Φτερνιζόμαστε τη νύχτα για τον ίδιο λόγο που φτερνιζόμαστε την ημέρα: επειδή όταν οι ρινικές μας διόδοι ερεθίζονται με κάποιον τρόπο, στέλνουν μήνυμα στον εγκέφαλο να τις καθαρίσει.
Το φτέρνισμα είναι ακούσιο, δηλαδή δεν μπορείς να το ελέγξεις. Είναι αντίδραση σε:
Ερεθισμό: Η εισπνοή ξηρού αέρα, πιπεριού, καπνού, έντονων οσμών κ.ά. μπορεί να προκαλέσει έντονο φτέρνισμα.
Λοιμώξεις: Σε μια λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού, οι ρινικές διόδοι φλεγμαίνουν και γεμίζουν βλέννα. Το φτέρνισμα είναι ένας τρόπος να αποβληθεί αυτή η περίσσεια.
Αλλεργιογόνα: Οι αλλεργίες είναι ουσιαστικά μια περίπτωση «λανθασμένης ταυτοποίησης». Το ανοσοποιητικό σύστημα βλέπει τη σκόνη, τη γύρη ή την τρίχα ζώου ως απειλή. Το φτέρνισμα βοηθά στην αποβολή τους.
Έντονο φως: Κάποιοι άνθρωποι φτερνίζονται όταν βλέπουν τον ήλιο ή όταν περνούν από σκοτεινό σε φωτεινό χώρο — π.χ., ανάβοντας το φως σε σκοτεινό δωμάτιο. Αυτό λέγεται φωτο-φτερνιστικό αντανακλαστικό.
Τώρα ίσως αναρωτιέσαι: Αν δεν φτερνίζομαι στον ύπνο, σημαίνει ότι όλη η «βρωμιά» μένει στη μύτη μου όλη νύχτα;
«Ναι», επιβεβαιώνει ο Dr. Tramontana. «Μένει εκεί επειδή το προστατευτικό αντανακλαστικό δεν λειτουργεί για να την απομακρύνει. Αλλά αν το ερέθισμα είναι αρκετά δυνατό, θα ξυπνήσεις για να φτερνιστείς».
Αν είσαι τυχερός, θα ξανακοιμηθείς αμέσως και δεν θα θυμάσαι τίποτα την επόμενη μέρα. Αλλά αν ξυπνάς και μένεις ξύπνιος συχνά; Αυτό είναι λόγος να δεις έναν γιατρό.
Συμβουλές για να αποφύγεις το φτέρνισμα στον ύπνο
Μπορείς να μειώσεις τα νυχτερινά φτερνίσματα κάνοντας μικρές αλλαγές, όπως να πίνεις περισσότερο νερό και να κρατάς το υπνοδωμάτιο καθαρό. Σκέψου:
- Ρινική πλύση: Για όσους έχουν χρόνια προβλήματα ιγμορείων, η ρινική πλύση μπορεί να απομακρύνει ερεθιστικούς παράγοντες και εκκρίσεις. Αν χρησιμοποιήσεις neti pot ή συσκευή πλύσης, ακολούθησε προσεκτικά τις οδηγίες και καθάρισέ την σωστά.
- Φάρμακα χωρίς συνταγή: Αντιισταμινικά, ρινικά κορτικοστεροειδή και φάρμακα για το κρυολόγημα μπορούν να βοηθήσουν στη φλεγμονή.
- Καθαριστής αέρα: Ένας καθαριστής μπορεί να παγιδεύσει αλλεργιογόνα και ερεθιστικούς παράγοντες, ώστε να μην φτάνουν στη μύτη σου.
- Περισσότερο νερό: Η αφυδάτωση κάνει τις βλεννογόνες να στεγνώνουν και να είναι πιο ευαίσθητες.
- Υγραντήρας: Αν η ενυδάτωση δεν αρκεί, ο υγραντήρας μπορεί να προσφέρει υγρασία στον αέρα. Χρησιμοποίησε φιλτραρισμένο νερό και καθάριζέ τον τακτικά.
- Καθαριότητα στο υπνοδωμάτιο: Στρώσε το κρεβάτι, άλλαξε σεντόνια κάθε 1-2 εβδομάδες και κράτα τις επιφάνειες καθαρές για να μειώσεις την έκθεση σε ακάρεα και σκόνη.
- Μπάνιο το βράδυ: Ένα ντους πριν τον ύπνο και καθαρές πιτζάμες βοηθούν να απομακρυνθούν αλλεργιογόνα που κόλλησαν στο δέρμα όλη μέρα.
Τελικές σκέψεις
Δεν μπορείς να φτερνιστείς στον ύπνο σου — και τα περισσότερα νυχτερινά φτερνίσματα αντιμετωπίζονται με απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής. Όμως υπάρχουν περιπτώσεις που χρειάζεται να δεις γιατρό.
«Αν έχεις συχνά συμπτώματα αρκετές φορές την εβδομάδα για εβδομάδες και δεν βελτιώνονται με την κατ’ οίκον φροντίδα, καλό είναι να επισκεφθείς τον γιατρό σου», συμβουλεύει ο Dr. Tramontana.
Δείτε Ύπνος με ανεμιστήρα ή κλιματιστικό το βράδυ
«Υπάρχουν πολλές αιτίες υπερβολικού φτερνίσματος — από ρινικούς πολύποδες και προβλήματα θυρεοειδούς μέχρι φάρμακα που λαμβάνεις. Κάποιες μπορεί να είναι σοβαρές».
Επίσης, συνιστά να ζητήσεις βοήθεια αμέσως αν έχεις και άλλα συμπτώματα, ειδικά:
- Νέους πονοκεφάλους
- Αλλαγές στην όσφρηση ή τη γεύση
- Ρινορραγίες
Κατά τ’ άλλα, μπορείς να κοιμάσαι ήσυχος, ξέροντας ότι δεν δίνεις «συναυλία φτερνισμάτων» όσο κοιμάσαι.
