Την δυνατότητα για δωρεάν σίτιση και διαμονή σε αναπληρωτές εκπαιδευτικούς θεμελιωσε ο νόμος 5003/2022, ο οποίος τροποποίησε το άρθρο 32 του ν. 4483/2017. Με το άρθρο 88 του νέου νόμου ορίζεται ότι οι ορεινοί και νησιωτικοί δήμοι, καθώς και οι δήμοι με πληθυσμό έως 30.000 κατοίκους εκ των οποίων οι μισές τουλάχιστον ενότητες είναι ορεινές, έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν δωρεάν σίτιση ή κατάλυμα διαμονής.
Στους δικαιούχους περιλαμβάνονται οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και μέλη του Ειδικού Εκπαιδευτικού και Βοηθητικού Προσωπικού. Η παροχή μπορεί να λάβει τη μορφή είτε πραγματικής στέγασης/σίτισης, είτε επιδόματος, και ενεργοποιείται μόνο με απόφαση του αρμόδιου δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου.
Για να εξειδικευτούν τα μέτρα, εκδόθηκε η Κοινή Υπουργική Απόφαση 43802/2023, που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 3274/Β/17-5-2023. Η απόφαση αυτή όρισε τα ανώτατα ετήσια όρια επιδομάτων, καθώς και το εκτιμώμενο μηνιαίο κόστος για κάθε δικαιούχο. Περιλαμβάνει συγκεκριμένα ποσά για διάφορους δήμους, τα οποία κυμαίνονται από 500 έως και 1.200 ευρώ μηνιαίως, ανάλογα με την περιοχή. Με αυτόν τον τρόπο τέθηκαν σαφείς προϋποθέσεις και πλαίσιο χρηματοδότησης για την εφαρμογή του νόμου από τους ΟΤΑ.
Παράλληλα, τον Ιούνιο του 2023 το Υπουργείο Εσωτερικών απέστειλε έγγραφο σε όλους τους δήμους και τις περιφέρειες της χώρας. Ζητούσε να δηλώσουν πόσοι υπάλληλοι, συμπεριλαμβανομένων και των αναπληρωτών εκπαιδευτικών, έλαβαν ή ενδέχεται να λάβουν τέτοιες παροχές, καθώς και το αντίστοιχο κόστος. Αυτό δείχνει ότι η κεντρική διοίκηση προχώρησε σε χαρτογράφηση των πραγματικών αναγκών και των πιθανών επιβαρύνσεων, ώστε να διαμορφωθεί μια πιο συστηματική πολιτική.
Πιο πρόσφατα, στις αρχές του 2025, κατατέθηκε στη Βουλή νέα ρύθμιση που εντάχθηκε στο νόμο 5121/2024. Η διάταξη αυτή προβλέπει τη δυνατότητα προσωρινής διαμονής σε δωμάτια ξενοδοχείων που μισθώνονται εποχικά για το προσωπικό τους. Στους δικαιούχους περιλαμβάνονται και οι μόνιμοι ή αναπληρωτές εκπαιδευτικοί οι οποίοι δεν έχουν μόνιμη κατοικία στην περιοχή διορισμού τους.
Η ρύθμιση αυτή έρχεται να δώσει μια πιο ευέλικτη λύση στο πρόβλημα στέγασης, ειδικά σε νησιωτικές ή τουριστικές περιοχές όπου η ανεύρεση κατοικίας είναι ιδιαίτερα δύσκολη και δαπανηρή.
Συνολικά, το ισχύον πλαίσιο επιτρέπει σε πολλούς δήμους της χώρας να στηρίζουν τους αναπληρωτές μέσω δωρεάν διαμονής, σίτισης ή επιδόματος. Η ουσιαστική εφαρμογή, ωστόσο, εξαρτάται από τις αποφάσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης και τα διαθέσιμα κονδύλια.
Με τις πρόσφατες τροποποιήσεις, το κράτος προσπαθεί να διευρύνει τις δυνατότητες στέγασης, αναγνωρίζοντας ότι η δυσκολία εύρεσης κατοικίας αποτελεί σοβαρό αντικίνητρο για την κάλυψη οργανικών θέσεων σε πολλές περιοχές της χώρας.
Δείτε εδώ αναλυτικά τις άδειες που δικαιούνται οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί
Τι πρέπει να κάνουν οι αναπληρωτές;
Οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί, προκειμένου να αξιοποιήσουν το θεσμικό πλαίσιο που προβλέπει τη δυνατότητα δωρεάν σίτισης, διαμονής ή επιδόματος (ν. 5003/2022 και ΚΥΑ 43802/2023), οφείλουν καταρχάς να γνωρίζουν ότι η ενεργοποίηση αυτών των παροχών δεν είναι αυτόματη, αλλά εξαρτάται από σχετική απόφαση του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου.
Γι’ αυτό, το πρώτο βήμα είναι η άμεση επικοινωνία με τον δήμο στον οποίο τοποθετούνται, ώστε να διαπιστώσουν εάν υπάρχει ήδη απόφαση για παροχή στέγασης ή επιδόματος και ποια είναι η διαδικασία υποβολής αίτησης.
Αντίστοιχα, σε περιπτώσεις όπου ο δήμος δεν έχει ενεργοποιήσει το μέτρο, είναι σημαντικό οι αναπληρωτές –κατά προτίμηση μέσα από τους τοπικούς συλλόγους δασκάλων και καθηγητών ή τις ομοσπονδίες τους (ΔΟΕ, ΟΛΜΕ)– να διεκδικήσουν συλλογικά την εξέταση του θέματος σε δημοτικό συμβούλιο, τεκμηριώνοντας το αίτημά τους με αναφορά στη σχετική νομοθεσία και τα ΦΕΚ.
Ιδιαίτερα σε νησιωτικές και τουριστικές περιοχές, μπορεί να αξιοποιηθεί και η νέα ρύθμιση του ν. 5121/2024 που προβλέπει προσωρινή διαμονή σε δωμάτια ξενοδοχείων, εφόσον δεν υπάρχει διαθέσιμη κατοικία.
Παράλληλα, οι αναπληρωτές χρειάζεται να παρακολουθούν τακτικά τις ανακοινώσεις του δήμου (μέσω της ιστοσελίδας ή της «Διαύγειας») ώστε να ενημερώνονται για νέες αποφάσεις ή προγράμματα που ανακοινώνονται κάθε Σεπτέμβριο.
Συνολικά, η στρατηγική τους πρέπει να συνδυάζει προσωπική ενημέρωση, έγκαιρη επικοινωνία με την τοπική αυτοδιοίκηση, συλλογική διεκδίκηση μέσω σωματείων και αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων εργαλείων που προβλέπει η νομοθεσία.
Δείτε εδώ ποιοι μπορούν να διοριστούν ως Ειδικό Βοηθητικό Προσωπικό
