Η ξαστεριά είναι όταν δεν υπάρχουν σύννεφα και επικρατεί ηρεμία στον ουρανό το βράδυ.
Τα ριζίτικα παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης έχουν τις ρίζες στην αρχαία Κρήτη.
Ένα χαρακτηριστικό ριζίτικο τραγούδι µε σκοπό και περιεχόμενο επαναστατικό, σε ρυθμό εμβατηρίου, που ξεπέρασε τα όρια της Κρήτης και έγινε πανελλήνιο, είναι το «πότε θα κάνει ξαστεριά, πότε θα φλεβαρίσει».
Πρόκειται για ένα τραγούδι που φλογούσε τις καρδιές των Κρητών στα χρόνια της Ενετικής κυριαρχίας, στην εποχή της σκλαβιάς από τους Τούρκους, εξέφραζε µε τον καλύτερο τρόπο τους αγώνες των Κρητών για ελευθερία και εθνική αποκατάσταση, συντρόφευε τους μαχητές του Αρκαδίου στα 1866 και τους επαναστάτες του Θερίσου στα 1905, τα στρατιωτικά τμήματα των Κρητών στους εθνικούς αγώνες των ετών 1912-1922 και στον πόλεμο του 1940.
Τραγουδήθηκε από τους διαδηλωτές στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις, κατά την διάρκεια του απελευθερωτικού, αντιαποικιοκρατικού αγώνα του κυπριακού λαού (1955- 1959).
Τραγουδήθηκε, τέλος, µε την απαράμιλλη και αξεπέραστη φωνή του αλησμόνητου Νίκου Ξυλούρη στα σκαλιά του Πολυτεχνείου, στην εξέγερση του Νοέμβρη του 1973 κατά του φασιστικού καθεστώτος.
Πότε θα κάνει ξαστεριά στίχοι
Πότε θα κάµει ξαστεριά,
πότε θα φλεβαρίσει
να πάρω το τουφέκι µου
την όµορφη πατρώνα
να κατεβώ στον Οµαλό,
στην στράτα των Μουσούρω,
να κάµω µάνες δίχως γιούς,
γυναίκες δίχως άντρες
να κάµω και µωρά παιδιά
να κλαιν δίχως µανάδες,
(ή) να κάµω και µωρά παιδιά
µαύρα σκοτεινιασµένα.
να κλαιν τη νύχτα για νερό
και το πρωί για γάλα.