Η λαγάνα είναι ένα παραδοσιακό ελληνικό ψωμί, που συνδέεται κυρίως με την Καθαρή Δευτέρα και την αρχή της Σαρακοστής. Είναι ένα ψωμί χωρίς προζύμι, φτιαγμένο κυρίως από αλεύρι, νερό, ελαιόλαδο, αλάτι και μαγιά, και χαρακτηρίζεται από την τραγανή κρούστα και την αφράτη υφή.
Ιστορία και προέλευση της λαγάνας
Η λαγάνα έχει βαθιές ρίζες στην ελληνική παράδοση, και η ιστορία της σχετίζεται με την έννοια της νηστείας. Η Καθαρή Δευτέρα σηματοδοτεί την αρχή της Σαρακοστής, μια περίοδο κατά την οποία οι Χριστιανοί αποφεύγουν τα προϊόντα ζωικής προέλευσης και τρώνε κυρίως νηστίσιμα φαγητά. Η λαγάνα, που φτιάχνεται χωρίς αυγά, γάλα ή άλλα ζωικά προϊόντα, είναι ιδανική για αυτή την περίοδο.
Δες εδώ τι άλλο τρώμε την Καθαρά Δευτέρα
Η σύνδεση με την Καθαρή Δευτέρα
Η λαγάνα παραδοσιακά καταναλώνεται στην Καθαρή Δευτέρα, κατά τη διάρκεια του εορτασμού της αρχής της νηστείας. Σύμφωνα με την παράδοση, η λαγάνα φτιάχνεται για να σηματοδοτήσει την αρχή της αποχής από τα πλούσια φαγητά και την υιοθέτηση ενός πιο λιτού και νηστίσιμου τρόπου διατροφής. Το γεγονός ότι φτιάχνεται χωρίς προζύμι και συστατικά που περιέχουν ζωικά προϊόντα την καθιστά κατάλληλη για την νηστεία.
Η προέλευση του ονόματος “λαγάνα”
Η λέξη “λαγάνα” προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη “λαγείνη” ή “λαγήνιον”, που αναφερόταν σε ένα λεπτό, επίπεδο ψωμί ή πίτα. Ήταν το ψωμί που έφτιαχναν οι αρχαίοι Έλληνες, και το όνομα έχει διατηρηθεί μέχρι σήμερα για το ψωμί που καταναλώνεται την Καθαρή Δευτέρα. Μερικές θεωρίες υποστηρίζουν ότι το όνομα «λαγάνα» έχει σχέση και με την λέξη «λάγος» (λαγός), καθώς η λαγάνα παραδοσιακά θεωρείται το φαγητό που «ταΐζει» το λαό με λιτότητα, όπως και ο λαγός είναι γνωστός για την απλότητά του.
Φέτος δοκιμάστε να φτιάξετε μόνοι σας την αγαπημένη σας σπιτική και εύκολη λαγάνα για την Καθαρά Δευτέρα με την παρακάτω συνταγή του Άκη Πετρετζίκη σε 2 παραλλαγές για παρασκευή με μίξερ ή χωρίς
Συστατικά
500 γρ. σκληρό αλεύρι
350 ml νερό, σε θερμοκρασία δωματίου
10 γρ. ξηρή μαγιά
1 πρέζα κρυσταλλική ζάχαρη
12 γρ. αλάτι
2 κ.σ. ελαιόλαδο
Για το άλειμμα
2 κ.σ. νερό, σε θερμοκρασία δωματίου
1 κ.γ. κρυσταλλική ζάχαρη
σουσάμι
Δες εδώ τι μπορείς να τρώς κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής
Εκτέλεση
Για την εκτέλεση χωρίς μίξερ:
Ρίχνουμε σε ένα μπολ το νερό, τη μαγιά και τη ζάχαρη και ανακατεύουμε με ένα σύρμα.
Αφήνουμε στην άκρη για 15-20 λεπτά μέχρι να ενεργοποιηθεί η μαγιά.
Μόλις περάσουν τα 15 λεπτά, ρίχνουμε μέσα το αλεύρι, το αλάτι και το λάδι, και ανακατεύουμε με τα χέρια μας μέχρι να ομογενοποιηθεί η ζύμη. Το αλάτι δεν το βάζουμε από την αρχή για να μην κάψει τη μαγιά μας.
Ρίχνουμε σε ένα μπολ λίγο λάδι και στα χέρια μας αλεύρι.
Βάζουμε το ζυμάρι στο μπολ και καλύπτουμε με μεμβράνη.
Αφήνουμε στην άκρη να ξεκουραστεί για 30-45 λεπτά.
Βρέχουμε τα χέρια μας με λίγο νερό και ζυμώνουμε για 1-2 λεπτά την ζύμη στο μπολ μέχρι να γίνει λεία και ελαστική.
Καλύπτουμε με μεμβράνη και αφήνουμε να διπλασιαστεί σε όγκο, περίπου 1- 1 1/2 ώρα.
Μπορούμε να φτιάξουμε είτε 2 λεπτές λαγάνες είτε 1 πιο αφράτη!
Αφαιρούμε τη ζύμη από το μπολ και με ένα ίσιο μαχαίρι κόβουμε σε 2 ίσα κομμάτια τη ζύμη και απλώνουμε το κάθε κομμάτι πάνω σε μία λαδόκολλα. Αν θέλουμε να κάνουμε μια λαγάνα συνεχίζουμε τη διαδικασία χωρίς να κόψουμε τη ζύμη.
Ανοίγουμε με τη βοήθεια του πλάστη και λίγο αλευριού σε λαγάνες τόσο μεγάλες ώστε να χωράνε σε 2 ταψιά φούρνου αντίστοιχα.
Μεταφέρουμε τις λαγάνες μας σε 2 ταψιά με λαδόκολλα ανοίγοντας τες λίγο πάνω στο ταψί για να κρατήσουν το σχήμα τους κατά το ψήσιμο.
Ρίχνουμε σε ένα ένα μπολ το νερό και τη ζάχαρη και ανακατεύουμε με ένα κουτάλι για να φτιάξουμε το ζαχαρόνερο.
Αλείφουμε με ένα πινέλο τις λαγάνες με το ζαχαρόνερο και πασπαλίζουμε με το σουσάμι.
Περιμένουμε για 20-30 λεπτά να φουσκώσουν οι λαγάνες μας.
Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 220°C στον αέρα.
Πιέζουμε τις λαγάνες με το δάχτυλο μας κάνοντας τους δαχτυλιές για να πάρουν το σχήμα της λαγάνας.
Τις πασπαλίζουμε με ελαιόλαδο και ψήνουμε για 10-15 λεπτά αν ψήσουμε 2 λαγάνες και 20-25 λεπτά αν ψήσουμε 1.
Για την εκτέλεση με μίξερ:
Ρίχνουμε στον κάδο του μίξερ το νερό, τη μαγιά και τη ζάχαρη, και ανακατεύουμε με ένα σύρμα χειρός.
Αφήνουμε στην άκρη για 15-20 λεπτά μέχρι να ενεργοποιηθεί η μαγιά.
Ρίχνουμε μέσα το αλεύρι, το αλάτι και το λάδι, και χτυπάμε με τον γάντζο για 5-7 λεπτά. στην αρχή σε χαμηλή ταχύτητα και μετά σε δυνατή.
Το αλάτι δεν το βάζουμε από την αρχή για να μην κάψει τη μαγιά μας.
Ρίχνουμε λάδι σε ένα μπολ και στα χέρια μας αλεύρι.
Βάζουμε το ζυμάρι στο μπολ και καλύπτουμε με διάφανη μεμβράνη.
Αφήνουμε στην άκρη μέχρι να διπλασιαστεί η ζύμη (περίπου για 1 ½ ώρα).
Αφαιρούμε τη ζύμη από το μπολ και με ένα ίσιο μαχαίρι κόβουμε σε 2 ίσα κομμάτια τη ζύμη.
Απλώνουμε το κάθε κομμάτι πάνω σε μία λαδόκολλα.
Ανοίγουμε με τη βοήθεια του πλάστη και λίγο αλευριού σε λαγάνες τόσο μεγάλες ώστε να χωράνε σε 2 ταψιά φούρνου.
Μεταφέρουμε τις λαγάνες μας σε 2 ταψιά με λαδόκολλα ανοίγοντας τες λίγο πάνω στο ταψί για να κρατήσουν το σχήμα τους κατά το ψήσιμο.
Ρίχνουμε σε ένα μπολ το νερό με τη ζάχαρη, και ανακατεύουμε με ένα κουτάλι για να φτιάξουμε το ζαχαρόνερο.
Αλείφουμε με ένα πινέλο τις λαγάνες με το ζαχαρόνερο και πασπαλίζουμε με το σουσάμι.
Περιμένουμε για 20 λεπτά να φουσκώσουν οι λαγάνες μας.
Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 220°C στον αέρα.
Πιέζουμε τις λαγάνες με το δάχτυλο μας κάνοντας τους δαχτυλιές για να πάρουν το σχήμα της λαγάνας.
Τις πασπαλίζουμε με ελαιόλαδο και ψήνουμε για 10-15 λεπτά.
Δες εδώ πώς να φτιάξεις χαρταετό για την Καθαρά Δευτέρα
