Πετριχώρ: Αναμφίβολα, η ελληνική γλώσσα διαθέτει ένα από τα πιο πλούσια λεξιλόγια στον κόσμο και πραγματικά μπορείς να βρεις μια λέξη για καθετί που αναζητάς.
Μάλιστα, υπάρχουν κάποιες λέξεις που ακόμα και όσοι ασχολούνται με τη γλώσσα δεν τις έχουν ακούσει ποτέ στη ζωή του. Μια τέτοια είναι και η λέξη πετριχώρ. Μπορεί να ξέρεις πολύ καλά τι είναι, αλλά δε ξέρεις πως λέγεται.
Πετριχώρ είναι η μυρωδιά της πρώτης βροχής, όταν οι πρώτες σταγόνες αγκαλιάσουν το στεγνό χώμα. Μάλιστα, λέγεται πως ο άνθρωπος μπορεί να μυρίσει καλύτερα την μυρωδιά της βροχής από τον καρχαρία το αίμα στη θάλασσα (μάλλον με μια δόση υπερβολής).
Ενώ, λοιπόν, οι προβλέψεις του καιρού μπορεί κάποιες φορές να αποδειχθούν αναξιόπιστες, πολλοί άνθρωποι μπορούν να μυρίσουν τη βροχή, πριν ακόμα βρέξει.
Η ξεχωριστή φρέσκια μυρωδιά που μένει στον αέρα μετά τη βροχή είναι γνωστή ως «petrichor» όρος που προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις, πέτρα και ιχώρ.
Πετριχώρ: Τί είναι
Ως πετριχώρ ή πετριχώρας, λοιπόν, ονομάζεται η οσμή που αναδύεται από το έδαφος όταν πέφτουν πάνω του οι σταγόνες της βροχής. Μια μυρωδιά αγαπημένη σε πολλούς που την απολαμβάνουμε κυρίως το φθινόπωρο και ακόμη περισσότερο όσοι ζουν σε μέρη με φύση.
Πετριχώρ: Η ετυμολογία της λέξης
Η ετυμολογία της λέξης προκύπτει από τον συνδυασμό των ελληνικών λέξεων πέτρα και ιχώρ, όπου κατά την ελληνική μυθολογία ο ιχώρας ήταν το χρυσό υγρό που έρεε στις φλέβες των θεών αντί αίματος.
Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1964 από Αυστραλούς ερευνητές (ως petrichor) για τους σκοπούς ενός επιστημονικού άρθρου που έγραψαν για το περιοδικό Nature, και στο οποίο ανέλυσαν πώς η συγκεκριμένη οσμή αναδύεται από ένα έλαιο το οποίο παράγεται από κάποια φυτά κατά την διάρκεια των περιόδων ξηρασίας, και το οποίο απορροφάται από τα μαλακά πετρώματα του εδάφους.
Όταν πέφτει η βροχή, τα έλαια αυτά απελευθερώνονται και διαφεύγουν στον αέρα μαζί με γεωσμίνη, η οποία είναι οργανική χημική ένωση που παράγεται από κάποιες ομάδες ακτινομυκήτων στο έδαφος.
Ο συνδυασμός του ελαίου και της γεωσμίνης παράγει τη χαρακτηριστική μυρωδιά του υγρού εδάφους μετά από βροχή, ενώ σε περίπτωση όπου υπάρχουν αστραπές απελευθερώνεται και το στοιχείο του όζοντος η οσμή του οποίου γίνεται αντιληπτή λίγο πριν βρέξει.
Πετριχώρ: Ένα πείραμα
Η απελευθέρωση της οσμής καταγράφηκε σε πείραμα του Τεχνολογικού Ινστιτούτου Μασαχουσέτης το 2015, και σύμφωνα με την έρευνα όταν η βροχή πέφτει σε πορώδες έδαφος, ο αέρας από τους πόρους σχηματίζει μικρές φυσαλλίδες οι οποίες ανεβαίνουν στην επιφάνεια και απελευθερώνουν αερολύματα, τα οποία είναι αυτά που μεταφέρουν τη μυρωδιά μαζί με βακτήρια του εδάφους. Η βροχή στην οποία οι σταγόνες πέφτουν με αργό ρυθμό απελευθερώνει μεγαλύτερη ποσότητα αερολυμάτων, κάτι που συμβαδίζει με την εμπειρική παρατήρηση πως ο πετριχώρας εμφανίζεται πιο συχνά μετά από βροχές μικρής έντασης.
Πετριχώρ: Πώς παράγεται
Σε ένα εξαιρετικό άρθρο του meteo.gr και του Στ. Ντάφη μαθαίνουμε πως παράγεται και ποια είναι τελικά τα συστατικά του τόσο ιδιαίτερου αρώματος.
Συγκεκριμένα ο κ. Ντάφης αναφέρει:
«Σε μία επιστημονική δημοσίευση στο περιοδικό Nature το 1964, ερευνητές από την Αυστραλία ονόμασαν το γήινο άρωμα της βροχής «πετριχώρ», από τον συνδυασμό των ελληνικών λέξεων «πέτρα» και «ιχώρ» (το χρυσαφένιο αίμα των θεών σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία). Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η μυρωδιά της βροχής προέρχεται από δύο βασικά συστατικά: τη γεωσμίνη και μια ελαιώδη ουσία. Η πρώτη παράγεται από βακτήρια-σπόρους που ζουν στο έδαφος και η ανθρώπινη όσφρηση μπορεί να την εντοπίσει σε εξαιρετικά μικρές συγκεντρώσεις όταν οι σταγόνες βροχής τη διαχέουν.
Η δεύτερη ουσία που παράγεται από ορισμένα μόνο φυτά σε περιόδους παρατεταμένης ανομβρίας, απορροφάται από τα αργιλώδη εδάφη ή συγκεντρώνεται σε βραχώδεις επιφάνειες. Η οξείδωση του λίπους σε πτητικά συστατικά των ελαίων βοηθά τα φυτά να αποτρέπουν την ανάπτυξη άλλων φυτών γύρω τους σε περιόδους ξηρασίας, ώστε να μην ανταγωνίζονται για το διαθέσιμο νερό.
Η απελευθέρωση των παραπάνω συστατικών γίνεται με μια απλή διαδικασία: οι σταγόνες της βροχής κατά την πτώση τους απελευθερώνουν φυσαλίδες με αιωρούμενα στερεά σωματίδια. Η μέγιστη απελευθέρωσή τους, άρα και ο πιο έντονος πετριχώρος, παρατηρείται κατά τη διάρκεια ασθενούς βροχόπτωσης γιατί οι σταγόνες που πέφτουν με μικρή ταχύτητα προλαβαίνουν να παγιδεύσουν φυσαλίδες με αερολύματα.
Επιπρόσθετα με τον πετριχώρο, πριν την έλευση καταιγίδας μπορείτε να διακρίνετε και μία άλλη οσμή στην ατμόσφαιρα που θυμίζει χλώριο. Η μυρωδιά αυτή οφείλεται στο όζον («όζει» στα αρχαία ελληνικά σημαίνει «μυρίζει») που παράγεται από ηλεκτρικές εκκενώσεις στα νέφη (σωρειτομελανίες).
Το όζον παράγεται με τη διάσπαση διατομικών μορίων οξυγόνου με προσφερόμενη ενέργεια από τις ηλεκτρικές εκκενώσεις, και στη συνέχεια τα άτομα οξυγόνου σχηματίζουν δεσμό με διατομικά μόρια οξυγόνου, δηλαδή παράγεται ένα μόριο όζοντος κ.ο.κ. Τα ισχυρά καθοδικά ρεύματα των καταιγίδων μεταφέρουν το όζον στο έδαφος και μας προειδοποιούν (κατά μία έννοια) για την εκδήλωση καταιγίδας».
Δείτε ακόμα: Χειραποσκευές: Σε ισχύ οι νέοι κανόνες