Η ανάγκη του ανθρώπου να προστατεύεται από τις καιρικές συνθήκες και να δημιουργεί ασφαλείς, λειτουργικές κατασκευές οδήγησε, ήδη από τον 20ό αιώνα, στην ανάπτυξη πολλών νέων οικοδομικών υλικών και ένα από τα πιο διαδεδομένα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ιδιαίτερα στην Ελλάδα και την Ευρώπη ήταν το ελενίτ, ένα είδος κυματοειδούς φύλλου που χρησίμευε κυρίως για στέγες, υπόστεγα και βιομηχανικά κτίρια. Το ελενίτ, χάρη στην ανθεκτικότητά του, το χαμηλό κόστος και την ευκολία στην τοποθέτηση, θεωρήθηκε για δεκαετίες μια επαναστατική λύση στις κατασκευές.
Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου και την πρόοδο της επιστήμης, αποκαλύφθηκε ότι το υλικό αυτό περιείχε αμίαντο, μια ουσία που αποδείχθηκε εξαιρετικά επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία. Έτσι, κάτι που κάποτε θεωρούνταν πρόοδος, σήμερα αντιμετωπίζεται ως σοβαρή απειλή, και η απομάκρυνσή του απαιτεί ειδική διαχείριση.
Τι είναι τα ελενίτ
Ο όρος ελενίτ προέρχεται από την ονομασία μιας γνωστής εταιρείας που παρήγαγε φύλλα τσιμέντου ενισχυμένα με ίνες αμιάντου, τα οποία έγιναν τόσο διαδεδομένα ώστε το όνομα της μάρκας καθιερώθηκε για να περιγράφει γενικά αυτό το είδος υλικού. Τα ελενίτ είναι συνήθως κυματιστά φύλλα, γκρίζου ή υπόλευκου χρώματος, που χρησιμοποιούνταν κυρίως για στέγες αποθηκών, αγροτικών κτισμάτων, εργοστασίων και γκαράζ.
Η ανάμειξη τσιμέντου με ίνες αμιάντου έκανε το υλικό ανθεκτικό στη φωτιά, στις υψηλές θερμοκρασίες, στη διάβρωση και στην υγρασία. Παράλληλα, το μικρό του βάρος και η ευκολία τοποθέτησης το καθιστούσαν εξαιρετικά δημοφιλές, ιδιαίτερα σε περιοχές με περιορισμένα οικονομικά μέσα ή σε αγροτικές περιοχές.
Γιατί τα ελενίτ είναι επικίνδυνα
Η επικινδυνότητα των ελενίτ οφείλεται κυρίως στον αμίαντο, ένα φυσικό ορυκτό που αποτελείται από εξαιρετικά λεπτές ίνες. Όταν το υλικό αυτό παραμένει άθικτο, δεν προκαλεί άμεσο κίνδυνο. Όμως, με το πέρασμα του χρόνου ή όταν σπάει, κόβεται, τρυπιέται ή φθείρεται, απελευθερώνει μικροσκοπικές ίνες αμιάντου στον αέρα, οι οποίες μπορούν να εισπνευστούν.
Οι ίνες αυτές είναι αόρατες και μπορούν να παραμείνουν για μεγάλο διάστημα στους πνεύμονες, προκαλώντας σοβαρές ασθένειες μετά από χρόνια.
Μερικές από τις πιο επικίνδυνες παθήσεις που σχετίζονται με την έκθεση στον αμίαντο είναι:
Αμιάντωση – χρόνια πάθηση των πνευμόνων που προκαλεί δύσπνοια, βήχα και μόνιμες βλάβες.
Καρκίνος του πνεύμονα – ιδιαίτερα συχνός σε άτομα που εργάζονταν για χρόνια με αμίαντο χωρίς προστασία.
Μεσοθηλίωμα – σπάνια αλλά πολύ επιθετική μορφή καρκίνου που προσβάλλει τον υπεζωκότα (την επένδυση των πνευμόνων) ή το περιτόναιο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και μικρή ποσότητα ινών αμιάντου μπορεί να είναι επικίνδυνη, ενώ οι επιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν πολλές δεκαετίες μετά την έκθεση.
Δες εδώ πώς μια απλή γρατζουνιά στα αντικολλητικά σκεύη είναι επικίνδυνη για την υγεία
Νομοθεσία και απαγόρευση χρήσης
Λόγω της επικινδυνότητάς του, η χρήση του αμιάντου έχει απαγορευτεί πλήρως στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ελλάδα από το 2005. Από τότε, τα ελενίτ θεωρούνται επικίνδυνα απόβλητα και η απομάκρυνσή τους ρυθμίζεται από αυστηρή νομοθεσία.
Μόνο πιστοποιημένα συνεργεία με ειδικό εξοπλισμό έχουν το δικαίωμα να αναλαμβάνουν την αποξήλωση και τη διαχείριση αυτών των υλικών. Οι εργασίες γίνονται με χρήση αναπνευστικών μασκών, στολών προστασίας και ειδικών φίλτρων αέρα, ώστε να μην απελευθερωθούν ίνες στο περιβάλλον.
Τι πρέπει να κάνουμε αν έχουμε ελενίτ στο σπίτι
Εάν κάποιος διαπιστώσει ότι το σπίτι του έχει στέγη ή κατασκευή από ελενίτ, το πρώτο και σημαντικότερο είναι να μην προσπαθήσει να το αφαιρέσει μόνος του. Οποιαδήποτε προσπάθεια κοπής ή καθαρισμού μπορεί να απελευθερώσει επικίνδυνη σκόνη.
Η σωστή διαδικασία είναι να καλέσει εξειδικευμένη εταιρεία αφαίρεσης αμιάντου, η οποία θα κάνει έλεγχο, καταγραφή και ασφαλή απομάκρυνση του υλικού. Σε πολλές περιπτώσεις, εάν τα φύλλα είναι σε καλή κατάσταση και δεν έχουν φθαρεί, μπορεί να γίνει σφράγιση ή επικάλυψη αντί για πλήρη αντικατάσταση, ώστε να μην απελευθερώνονται ίνες.
Τα ελενίτ αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα υλικού που κάποτε θεωρήθηκε καινοτόμο, αλλά αργότερα αποδείχθηκε επικίνδυνο για την ανθρώπινη ζωή. Η σωστή ενημέρωση και η υπεύθυνη διαχείριση των παλαιών κατασκευών είναι σήμερα ζωτικής σημασίας για την προστασία της δημόσιας υγείας.
Είναι καθήκον όλων μας να γνωρίζουμε τον κίνδυνο, να αποφεύγουμε την απευθείας επαφή με υλικά που περιέχουν αμίαντο και να εμπιστευόμαστε μόνο εξειδικευμένους επαγγελματίες για την αφαίρεση ή την αντικατάστασή τους. Με αυτόν τον τρόπο, διασφαλίζουμε όχι μόνο τη δική μας ασφάλεια, αλλά και αυτή των επόμενων γενεών, προστατεύοντας το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.
Δες εδώ το επικίνδυνο χημικό που έχεις στο σπίτι σου και είναι ύποπτο για καρκίνο
