Τα κάλαντα είναι από τα λίγα έθιμα που διατηρούνται ζωντανά μέχρι και τις μέρες μας.
Πρόκειται για δημοτικά τραγούδια με εγκωμιαστικούς στίχους για τη νέα χρονιά που έρχεται και τα οποία διαδόθηκαν από γενιά σε γενιά και τα τραγουδούμε ακόμη και σήμερα.
Τα Κάλαντα είναι δημοτικά τραγούδια με ευχετικό και εγκωμιαστικό περιεχόμενο, που εθιμικά λέγονται κατά την διάρκεια του έτους κυρίως την παραμονή μεγάλων θρησκευτικών εορτών.
Τέτοια τραγούδια λέγονταν τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά, τα Φώτα, το Σάββατο του Λαζάρου, την Κυριακή των Βαΐων και το βράδυ της Ανάστασης.
Σήμερα έχουν παραμείνει κυρίως τα κάλαντα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.
Δείτε ακόμα: Πρωτοχρονιά 2025: Πότε λένε τα κάλαντα τα παιδιά;
Πότε λένε τα κάλαντα τα παιδιά τα Χριστούγεννα 2024;
Τα κάλαντα λέμε τις παρακάτω ημερομηνίες:
– Στις 24 Δεκεμβρίου, παραμονή των Χριστουγέννων
– Στις 31 Δεκεμβρίου παραμονή της πρωτοχρονιάς
– Στις 5 Ιανουαρίου παραμονή των Φώτων
– Το Σάββατο του Λαζάρου, παραμονή της Κυριακής των Βαϊων.
Δείτε ακόμα: Χριστουγεννιάτικες διακοπές: 9+1 tips που θα μας βοηθήσουν με τα παιδιά
Από πού πήραν την ονομασία τους τα κάλαντα;
Η ονομασία κάλαντα προέρχεται από τη ρωμαϊκή λέξη Καλένδες ή Καλάνδες (Kalendae) Με αυτό τον όρο ονομάζονταν, μάλλον από τον Ε’ αιώνα, οι πρώτες ημέρες των ρωμαϊκών μηνών, δηλαδή η αντίστοιχη ελληνική «νουμηνία» η σημερινή δηλαδή πρωτομηνιά.
Έτσι λοιπόν από τη λέξη Calo (= καλώ, ονομάζω) δόθηκε η ονομασία Καλένδες και αφορούσε μια περίοδο πρώτων ημερών του μήνα. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο «Καλένδες» ονομάζονταν κυρίως οι εθιμικές εορτές και οι πανήγυρεις της 1η Ιανουαρίου που είχαν άμεση σχέση με την έλευση του νέου έτους.
Τα μορφολογικά στοιχεία των καλάντων παραπέμπουν σε εκείνα των δημοτικών τραγουδιών τόσο στη μουσική όσο και στο κείμενο. Οι στίχοι τους είτε εξιστορούν τα θρησκευτικά γεγονότα των ημερών (Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Θεοφάνια) είτε επαινούν, εύχονται και καλοτυχίζουν.
Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται πηγάζει από τη λόγια αλλά και τη λαϊκή παράδοση της Ελλάδας. Η μουσική που τα συνοδεύει είναι απλή και ευχάριστη, ποικίλλει όμως από περιοχή σε περιοχή υιοθετώντας μελωδικά και ρυθμικά στοιχεία από τη ντόπια παράδοση της κάθε περιοχής.
Ειδικότερα οι μελωδίες που συνοδεύουν τα κάλαντα κινούνται σε απλές μελωδικές φόρμες και συνήθως εναλλάσσονται δύο μουσικά θέματα.
Το ρυθμικό ρεπερτόριο περιλαμβάνει κυρίως απλά μουσικά μέτρα όπως δίσημα, τρίσημα και τετράσημα, όμως σε κάποιες περιπτώσεις συναντούμε και σύνθετα ρυθμικά σχήματα όπως πεντάσημα, επτάσημα, εννιάσημα και δεκάσημα.