Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας διευκρινίζει τις αλλαγές στη νομοθετική ρύθμιση για την προσαρμογή των πολεοδομικών κινήτρων του ΝΟΚ στις αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ 146–149/2025. Η ρύθμιση: α) επιτρέπει τη συνέχιση έργων που ξεκίνησαν νόμιμα έως 11/12/2024, β) θωρακίζει νομικά τις οικοδομικές άδειες, γ) θεσπίζει δίκαιες αναθεωρήσεις όπου χρειάζεται και δ) εισάγει τον μηχανισμό περιβαλλοντικού ισοδυνάμου (ΕΣΠΙΑΠ) για αντιστάθμιση και βιώσιμη αναβάθμιση.
Δες επίσης: Ακίνητα: Έρχεται το νέο μητρώο ιδιοκτησίας και διαχείρισης • Επίδομα Θέρμανσης: Ήρθε ο μήνας πληρωμής για τη 2η δόση
Τι αλλάζει συνοπτικά
- Καταργούνται οι οριζόντιες προσαυξήσεις/κίντρα του ΝΟΚ που κρίθηκαν αντισυνταγματικά.
- Τα κίνητρα θα προβλέπονται στον τοπικό πολεοδομικό σχεδιασμό (ΤΠΣ/ΕΠΣ) με τεκμηρίωση ανά περιοχή.
- Έργα με άδειες που είχαν εκκινήσει έως 11/12/2024 συνεχίζουν χωρίς αναθεώρηση/κόστος.
- Για άδειες χωρίς εκκίνηση έως 11/12/2024 απαιτείται αναθεώρηση για απάλειψη κινήτρων/προσαυξήσεων.
- Θεσπίζεται περιβαλλοντικό ισοδύναμο (τέλος + παρεμβάσεις) όπου χρειάζεται, ειδικά για έργα με χρηματοδοτικά εργαλεία.
Ποιους αφορά
Ιδιοκτήτες, αγοραστές, επενδυτές, κατασκευαστές και ΥΔΟΜ που χειρίζονται εκδόσεις/αναθεωρήσεις αδειών βάσει ΝΟΚ με κίνητρα/προσαυξήσεις που κρίθηκαν αντισυνταγματικά.
Τι ισχύει για νέες άδειες
Δεν υφίστανται πλέον οριζόντια κίνητρα ΝΟΚ. Κίνητρα μπορούν να ενσωματώνονται στοχευμένα στον πολεοδομικό σχεδιασμό κάθε περιοχής.
Ένταξη κινήτρων σε ΤΠΣ/ΕΠΣ
Στο πρόγραμμα «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», τα ΤΠΣ/ΕΠΣ ορίζουν ζώνες κινήτρων με επιστημονική τεκμηρίωση (θέση, φέρουσα ικανότητα, οικιστική πυκνότητα, επιβάρυνση περιοχής κ.ά.).
Διατήρηση δικαιωμάτων (έως 11/12/2024)
Άδειες με κίνητρα ΝΟΚ και εκκίνηση εργασιών (π.χ. εκσκαφές) έως 11/12/2024 συνεχίζουν ως έχουν, χωρίς αναθεώρηση ή οικονομική επιβάρυνση. Παρέχεται προαιρετική αναθεώρηση χωρίς φόρους/παράβολα/εισφορές/κρατήσεις. Οι όροι απόδειξης εκκίνησης θα οριστούν με Προεδρικό Διάταγμα.
Υποχρεωτικές αναθεωρήσεις & κόστος
Για άδειες που δεν είχαν εκκινήσει έως 11/12/2024: απαιτείται αναθεώρηση για αφαίρεση κινήτρων/προσαυξήσεων. Οι αναθεωρήσεις γίνονται από ΥΔΟΜ χωρίς πρόσθετα τέλη και κατά προτεραιότητα.
Άδειες σε χρηματοδοτικά εργαλεία (ΕΣΠΑ/ΤΑΑ) & περιβαλλοντικό ισοδύναμο
Για έργα ενταγμένα/υπό ένταξη σε ΕΣΠΑ, ΤΑΑ κ.λπ., προβλέπεται περιβαλλοντικό ισοδύναμο ώστε να διατηρηθεί η αξιοπιστία της χώρας και να υλοποιηθούν τα έργα:
- Τέλος περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, και
- Στοχευμένες παρεμβάσεις αναβάθμισης στη σχετική Δημοτική Ενότητα/Δήμο, μέσω ΕΣΠΙΑΠ.
Τι είναι το ΕΣΠΙΑΠ
Το Ειδικό Σχέδιο Περιβαλλοντικού Ισοδύναμου Αναβάθμισης Πόλης εξειδικεύει μέτρα/παρεμβάσεις, τεκμηριώνει νομικά και περιβαλλοντικά την αντιστάθμιση και καθοδηγεί την υλοποίηση. Με ΠΔ θα οριστούν διαδικασίες έγκρισης και ύψος/τρόπος καταβολής του τέλους.
Παραδείγματα περιβαλλοντικών ισοδυνάμων
- Δημιουργία/αναπλάσεις χώρων πρασίνου & κοινόχρηστων χώρων
- Αναβαθμίσεις αστικών υποδομών (πεζοδρομήσεις, φωτισμός, αστική επίπλωση)
- Κατεδαφίσεις αυθαίρετων/επικίνδυνων κτισμάτων
- Απόκτηση/αποκατάσταση διατηρητέων και μνημείων από τον Δήμο
- Περιβαλλοντικές δράσεις: καθαρισμοί/οριοθετήσεις ρεμάτων, έργα διευθέτησης
Άδειες με αιτήσεις ακύρωσης ή ήδη ακυρωμένες
Αν οι εργασίες είχαν εκκινήσει έως 11/12/2024, εφαρμόζεται περιβαλλοντικό ισοδύναμο και οι άδειες διατηρούνται σε ισχύ, αποφεύγοντας ημιτελή/εγκαταλελειμμένα κτίρια. Αν έχει ολοκληρωθεί ο φέρων οργανισμός, η κατασκευή συνεχίζει με τα κίνητρα, κατόπιν καταβολής ισοδυνάμου και εκκίνησης ΕΣΠΙΑΠ. Αν δεν έχει ολοκληρωθεί, αποφαίνονται ΚΣΑ και ΚΕΣΥΠΟΘΑ για τη συνέχιση.
Εξαιρέσεις από το περιβαλλοντικό ισοδύναμο
- Άδειες ενταγμένες σε ειδικά χωρικά σχέδια αναπτυξιακού χαρακτήρα.
- Έργα σε διατηρητέα κτίρια/μνημεία (λόγω τεκμηριωμένου δημόσιου οφέλους).
Checklist ιδιοκτήτη & μηχανικού
- Ελέγξτε ημερομηνία εκκίνησης εργασιών (τεκμήρια για έως 11/12/2024).
- Για άδειες χωρίς εκκίνηση: κινήστε αναθεώρηση (χωρίς πρόσθετα τέλη).
- Για έργα με ΕΣΠΑ/ΤΑΑ: προβλέψτε περιβαλλοντικό ισοδύναμο & εκκίνηση ΕΣΠΙΑΠ.
- Σε αμφισβητήσεις/ακυρώσεις: αξιολογήστε στάδιο έργου (φέρων οργανισμός) & διαδικασίες ΚΣΑ/ΚΕΣΥΠΟΘΑ.
- Παρακολουθείτε Προεδρικό Διάταγμα για απόδειξη εκκίνησης και πλαίσιο ΕΣΠΙΑΠ.
Δες ακόμα: Ακίνητα: νέο μητρώο ιδιοκτησίας & διαχείρισης
